La Chambre préliminaire I de la CPI rend sa décision sur la demande du Procureur relative à la compétence territoriale concernant la Palestine
Aujourd'hui, le 5 février 2021, la Chambre préliminaire I de la Cour pénale internationale (« CPI » ou « la Cour ») a décidé, à la majorité, que la compétence territoriale de la Cour dans la situation en Palestine, un État partie au Statut de Rome de la CPI, s'étend aux territoires occupés par Israël depuis 1967, à savoir Gaza et la Cisjordanie, y compris Jérusalem-Est.
Le 20 décembre 2019, le Procureur a annoncé la conclusion de l'examen préliminaire de la situation en Palestine. Le Procureur avait conclu que tous les critères définis dans le Statut de Rome pour l'ouverture d'une enquête étaient remplis. La décision d'ouvrir une enquête concernant cette situation est du ressort du Procureur de la CPI. Le 22 janvier 2020, le Procureur a saisi la Chambre en vertu de l'article 19-3 du Statut de Rome, lui demandant de se prononcer uniquement sur la portée de la compétence territoriale de la Cour dans la situation dans l'État de Palestine.
Dans la décision d'aujourd'hui, la Chambre préliminaire I a rappelé que la CPI n'était pas constitutionnellement compétente pour statuer sur les questions de statut d'État qui lieraient la communauté internationale. En statuant sur la portée de sa compétence territoriale, la Chambre ne se prononce pas sur un différend frontalier en vertu du droit international ni ne préjuge de la question d'éventuelles futures frontières. La décision de la Chambre a pour seul but de définir la compétence territoriale de la Cour.
La Chambre préliminaire I a examiné la demande du Procureur ainsi que les observations d'autres États, organisations et universitaires déposées à titre d'amicus curiae et de groupes de victimes. La Chambre a estimé que, conformément au sens ordinaire donné à ses termes dans leur contexte et à la lumière de l'objet et du but du Statut, la référence à « [l'] État sur le territoire duquel le comportement en cause a eu lieu » dans l'article 12-2-a du Statut doit être interprété comme une référence à un État partie au Statut de Rome. La Chambre a conclu que, quel que soit son statut au regard du droit international général, l'adhésion de la Palestine au Statut a suivi la procédure correcte et ordinaire et que la Chambre n'est pas habilitée à contester et à examiner le résultat de la procédure d'adhésion menée par l'Assemblée des États parties. La Palestine a donc accepté de se soumettre aux termes du Statut de Rome de la CPI et a le droit d'être traitée comme tout autre État partie pour les questions liées à la mise en œuvre du Statut.
La Chambre préliminaire I a noté que, parmi d'autres résolutions formulées de façon similaire, l'Assemblée générale des Nations Unies dans la résolution 67/19 « [a réaffirmé] le droit du peuple palestinien à l'autodétermination et à l'indépendance dans un État de Palestine situé sur le territoire palestinien occupé depuis 1967 ». Sur cette base, la majorité de la Chambre, composée de la juge Reine Adélaïde Sophie Alapini-Gansou et du juge Marc Perrin de Brichambaut, a conclu que la compétence territoriale de la Cour dans la situation en Palestine s'étendait aux territoires occupés par Israël depuis 1967, à savoir Gaza et la Cisjordanie, y compris Jérusalem-Est.
En outre, la majorité de la Chambre a estimé que les arguments concernant les Accords d'Oslo et ses clauses limitant la portée de la compétence palestinienne ne sont pas pertinents pour le règlement de la question de la compétence territoriale de la Cour en Palestine. Ces sujets et d'autres questions relatives à la compétence pourraient être examinées lorsque et si le Procureur présentait une demande de délivrance d'un mandat d'arrêt ou d'une citation à comparaître.
Le juge Marc Perrin de Brichambaut a joint une opinion partiellement séparée sur les raisons pour lesquelles l'article 19-3 du Statut de Rome est applicable dans la situation actuelle. Le juge Péter Kovács, juge président, a joint une opinion partiellement dissidente dans laquelle il n'est pas d'accord sur le fait que la qualification d' « État sur le territoire duquel le comportement en cause a eu lieu » au sens de l'article 12-2-a du Statut de Rome soit applicable à la Palestine, et que la compétence territoriale de la Cour dans la situation en Palestine s'étende - de façon quasi automatique et sans aucune restriction -aux territoires occupés par Israël depuis 1967, à savoir Gaza et la Cisjordanie, y compris Jérusalem-Est.
Judge Péter Kovács' Partly Dissenting Opinion
Partly Separate Opinion of Judge Perrin De Brichambaut
Questions et réponses concernant la décision sur la compétence territoriale de la Cour pénale internationale dans la situation en Palestine : anglais, français, العربية, עברית
Pour toute information complémentaire, veuillez contacter Fadi El Abdallah, Porte-parole et Chef de l'Unité des affaires publiques, Cour pénale internationale, au +31 (0)70 515-9152 ou +31 (0)6 46448938 ou à l'adresse [email protected].
Les activités de la CPI peuvent également être suivies sur
Twitter,
Facebook,
Tumblr,
YouTube,
Instagram et
Flickr
توصلت الدائرة التمهيدية الأولى في المحكمة الجنائية الدولية (''المحكمة'') اليوم، الموافق لـ 5 شباط/فبراير 2021، إلى قرار بالأغلبية يقضي بأن الاختصاص الاقليمي للمحكمة بالنسبة للحالة في فلسطين، التي هي دولة طرف في نظام روما الأساسي، هو اختصاص يشمل الأراضي التي تحتلها إسرائيل منذ عام 1967، لا سيما غزة والضفة الغربية، بما في ذلك القدس الشرقية.
وكانت المدعية العامة للمحكمة قد أعلنت في 20 كانون الأول/ديسمبر 2019 انتهاء الدراسة الأولية للحالة في فلسطين. حيث خلصت إلى استيفاء جميع الشروط الميثاقية لفتح تحقيق طبقاً لنظام روما الأساسي. ويبقى قرار الشروع في التحقيق بالنسبة لهذه الحالة بيد المدعية العامة للمحكمة. وفي 22 كانون الثاني/يناير 2020، وعملاً بالمادة 19(3) من نظام روما الأساسي، طلبت المدعية العامة من الدائرة إصدار قرار يتعلق فقط بنطاق الاختصاص الاقليمي للمحكمة بالنسبة للحالة في دولة فلسطين.
وفي قرارها الصادر اليوم، ذكَّرت الدائرة التمهيدية الأولى بأن المحكمة ليست لها الأهلية الميثاقية للفصل في المسائل المتعلقة بقيام دولة ما بشكل مُلزِم للمجتمع الدولي. والدائرة إذ أصدرت حكماً حول نطاق اختصاصها الاقليمي، فهي لا تفصل بذلك لا في تنازعٍ حول الحدود تحت طائلة القانون الدولي ولا هي تستبق الحكم حول مآل الحدود. فقرار الدائرة لا يرمي إلا لتعيين الاختصاص الاقليمي للمحكمة.
لقد تدارست الدائرة التمهيدية الأولى طلب المدعية العامة، إضافةً إلى الدفوع المقدمة من دول أخرى ومن منظمات وباحثين شاركوا بصفتهم جهات صديقة للمحكمة وكمجموعات ممثلة للمجني عليهم. ورأت الدائرة أنه، وبمقتضى المعنى السائد لمصطلحاتها في السياق الذي ترد فيه، وفي ضوء غرض نظام روما الأساسي ومقاصده، فإن الإشارة إلى ''الدولة التي وقع في إقليمها السلوك قيد البحث'' في المادة 12(2)(أ) تُفسَّر وجوباً كإشارة إلى دولة طرف في نظام روما الأساسي. كما توصلت الدائرة إلى أن انضمام فلسطين، وبصرف النظر عن وضعها من منظور القانون الدولي العام، إلى نظام روما الأساسي انتهج المسار الصحيح والمعتاد، وأن الدائرة ليست لها سلطة للطعن أو لمراجعة نتيجة عملية الانضمام التي أجرتها جمعية الدول الأطراف. فَفلسطين قد وافقت بذلك على الخضوع لأحكام نظام روما الأساسي، ومن حقها أن تُعامل مثل أي دولة طرف فيما يتعلق بتطبيق النظام الأساسي.
كما لاحظت الدائرة التمهيدية الأولى أن الجمعية العامة للأمم المتحدة في قرارها رقم 67/19، وكما هو الحال في قرارات صِيغت بعبارات مشابهة، ''[أعادت] تأكيـد حـق الـشعب الفلـسطيني في تقرير المصير والاستقلال في دولته فلسطين على الأرض الفلسطينية المحتلة منذ عام 1967''. وعلى هذا الأساس، توصلت الأغلبية، المتألفة من القاضية رين أديلايد صوفي ألابيني-غانصو والقاضي مارك بيران دو بريشمبو، إلى أن الاختصاص الاقليمي للمحكمة في الحالة في فلسطين يشمل الأراضي التي تحتلها إسرائيل منذ عام 1967، لا سيما غزة والضفة الغربية، بما في ذلك القدس الشرقية.
وإضافة إلى ما تقدم، توصلت الدائرة بالأغلبية إلى أن الحجج المتعلقة باتفاقات أوسلو وبنودها التي تحد من الاختصاص القانوني الفلسطيني ليست ذات صلة بالفصل في مسألة اختصاص المحكمة الاقليمي في فلسطين. فهذه القضايا وما سواها من المسائل المتعلقة بالاختصاص تكون محل نظر إذا ما تقدم المدعي العام بطلب لإصدار أمر بالقبض أو أمر بالحضور.
وقد أرفق القاضي مارك بيران دو بريشمبو رأياً صدر منفصلاً عن القرار جزئياً حول الأسباب التي لأجلها تنطبق المادة 19(3) من النظام الأساسي على هذه الحالة. كما أصدر القاضي بيتر كوفاتش، وهو القاضي الرئيس، رأيا مخالفاً للقرار جزئياً، يخالف فيه حقيقة أن فلسطين مؤهلة لتُعتبر ''الدولة التي وقع في إقليمها السلوك قيد البحث'' لأغراض المادة 12(2)(أ) من النظام الأساسي وأن اختصاص المحكمة يشمل - وبصفة شبه آلية وبلا قيود - الأراضي المحتلة من قبل إسرائيل منذ عام 1967، لا سيما غزة والضفة الغربية، بما في ذلك القدس الشرقية.
رأي القاضي بيتر كوفاتش المخالف للقرار جزئياً
رأي القاضي مارك بيران دو بريشمبو الصادر منفصلاً عن القرار جزئياً
أسئلة وأجوبة حول القرار بشأن الاختصاص الإقليمي للمحكمة الجنائية الدولية في الحالة في فلسطين
للمزيد من المعلومات، يُرجى الاتصال بالسيد فادي العبد الله، المتحدث الرسمي باسم المحكمة ورئيس وحدة شؤون الإعلام في المحكمة الجنائية الدولية بالهاتف على الرقمين: +31 (0)70 515-9152 أو +31 (0)6 46448938 أو بالبريد الإلكتروني على العنوان: [email protected]
ويمكنكم أيضاً متابعة أنشطة المحكمة على مواقع تويتر وفيسبوك وتمبلر ويوتيوب وانستغرام وفليكر.
היום, ב-5 בפברואר 2021, הערכאה הקדם-משפטית I של בית הדין הפלילי הבינלאומי ("ICC" או "בית הדין") החליטה, ברוב קולות, שהסמכות השיפוטית של בית הדין לגבי המצב בפלשתין, מדינה שהיא צד לחוקת רומא של ה-ICC, חלה על השטחים שמוחזקים על ידי ישראל מאז 1967, כלומר עזה והגדה המערבית כולל מזרח ירושלים.
ב-20 בדצמבר 2019, התובעת מטעם ICC הודיעה על סיום החקירה המוקדמת לגבי המצב בפלשתין. התובעת קבעה שהושגו כול אמות המידה החוקתיות על פי חוקת רומא לפתיחת חקירה. החלטה על פתיחת החקירה במצב זה היא בסמכות התובעת מטעם ICC. ב-22 בינואר 2020, התובעת, על פי סעיף (3)19 של חוקת רומא, פנתה אל הערכאה בבקשה להחלטה רק בנוגע להיקף סמכות השיפוט הטריטוריאלית של בית הדין לגבי המצב במדינת פלשתין.
בהחלטתה היום, הערכאה הקדם-משפטית I הזכירה שה-ICC אינו מוסמך חוקתית להחליט על עניינים הקובעים מעמד של מדינה אשר יחייבו את הקהילה הבינלאומית. בהחלטתה על היקף סמכות השיפוט הטריטוריאלית של בית הדין, הערכאה אינה פוסקת לגבי סכסוך גבולות על פי החוק הבינלאומי, וכמו כן אינה שופטת מראש לגבי שאלות בנוגע לסוגיית גבולות עתידיים כלשהם. המטרה היחידה והבלעדית של החלטת הערכאה היא לקבוע את סמכות השיפוט הטריטוריאלית של בית הדין.
הערכאה הקדם משפטית I בחנה את בקשת התובעת וכן את ההבחנות שהוגשו על ידי מדינות, ארגונים ואנשי אקדמיה אחרים שהשתתפו כ"ידידי בית המשפט," וקבוצות של קורבנות. הערכאה הסכימה שבהתאם למשמעות הרגילה הניתנת למונחים בהקשרם, ולאור המטרה והיעד של החוקה, ההתייחסות אל "המדינה שבשטח אשר בו התרחשה ההתנהגות הנחקרת" בסעיף 12(2)א' של החוקה חייבת להתפרש כהתייחסות למדינה שהיא צד בחוקת רומא. הערכאה מצאה שללא קשר למעמדה על פי החוק הבינלאומי הכללי, הצטרפות פלשתין לחוקה הייתה בהתאם לנוהל הנכון והמקובל וכי לערכאה אין סמכות לאתגר או לבחון את תוצאת נוהל ההצטרפות שהתנהל על ידי מועצת המדינות שהן צד. פלשתין הסכימה בכך לעמוד בתנאים של חוקת רומא של ה-ICC ויש לה הזכות לקבל את אותו היחס כמו כול מדינה שהיא צד בעניינים הנודעים ליישום החוקה.
הערכאה הקדם משפטית I ציינה שבין עוד החלטות המנוסחות באופן דומה, המועצה הכללית של האומות המאוחדות בהחלטה 67/19 "[חזרה ואישרה] את זכות העם הפלשתיני להגדרה עצמית ולעצמאות במדינת פלשתין בשטח הפלשתיני שנכבש מאז 1967." על בסיס זה, הרוב, שכלל את השופטת ריינה אדלייד סופי אלפיני-גאנסו והשופט מרק פרין דה ברישמבו, מצא שהסמכות השיפוטית הטריטוריאלית של בית הדין לגבי ה"מצב בפלשתין" כוללת את השטחים שנכבשו על ידי ישראל מאז 1967, כלומר עזה והגדה המערבית, כולל מזרח ירושלים.
בנוסף לכך, הערכאה קבעה, בדעת רוב, שהנימוקים בקשר להסכמי אוסלו, והסעיפים בהם שמגבילים את היקף סמכות השיפוט הפלשתינית, אינם רלוונטיים להחלטה בנושא הסמכות השיפוטית הטריטוריאלית של בית הדין בפלשתין. אפשר יהיה לבחון עניינים אלה וסוגיות אחרות הנוגעות לסמכות שיפוטית כאשר ואם התובעת תגיש בקשה להוצאת צווי מעצר או זימונים להופעה.
השופט מרק פרין דה ברישמבו הוסיף חוות דעת נפרדת בחלקה בעניין הסיבות בעטיין סעיף (3)19 של החוקה תקף במצב המדובר. השופט פיטר קובאץ', נשיא בית הדין, הוסיף חוות דעת מסתייגת חלקית, שבה הוא מביע אי הסכמה לעובדה שפלשתין עומדת בדרישה שתהיה "המדינה שבשטח אשר בו התרחשה ההתנהגות הנחקרת" למטרות סעיף 12(2)א' של החוקה, וכי הסמכות השיפוטית הטריטוריאלית של בית המשפט במצב בפלשתין חלה – באופן מעין-אוטומטי וללא מגבלות כלשהן – על השטחים שנכבשו על ידי ישראל מאז 1967, כלומר עזה והגדה המערבית, כולל מזרח ירושלים.
החלטה על "בקשת התביעה על פי סעיף (3)19 להחלטה על הסמכות הטריטוריאלית של בית הדין בפלשתין"
חוות דעת נבדלת חלקית של השופט פיטר קובאץ'
חוות דעת נפרדת בחלקה של השופט מרק פרין דה ברישמבו
שאלות ותשובות בקשר להחלטה על הסמכות השיפוטית הטריטוריאלית של בית הדין הפלילי הבינלאומי במצב בפלשתין
למידע נוסף נא ליצור קשר עם פאדי אל עבדאללה, דובר וראש יחידת ענייני הציבור, בית הדין הפלילי הבינלאומי, בטלפון +31 (0)70 515-9152 או +31 (0)6 46448938 או בדוא"ל [email protected]
אפשר לעקוב אחר פעילות בית הדין גם ב:
Twitter, Facebook, Tumblr, YouTube, Instagram, Flickr