Statement: 13 June 2018 |

Statement of ICC Prosecutor, Fatou Bensouda, on the recent judgment of the ICC Appeals Chamber acquitting Mr Jean-Pierre Bemba Gombo

Image

Audio visual:

YouTube (for viewing)

Video (MPEG-4) for download

Audio (MPEG-3) for download

I have carefully reviewed last Friday's judgment by the Majority of the Appeals Chamber judges of the International Criminal Court ("ICC", or the "Court") acquitting Mr Jean-Pierre Bemba Gombo of the charges of war crimes and crimes against humanity brought against him.

It is clear that serious crimes were committed in the Central African Republic ("CAR") by Mr Bemba's forces. My first thoughts are with the victims of those terrible crimes, their families and communities. Last Friday's judgement indeed confirms that Mr Bemba's troops committed grave crimes, which resulted in great suffering in the CAR.  The carnage and suffering caused by those crimes were very real. My Office has been in touch with the Legal Representative of Victims in the case, and we join her in her disappointment over this decision and its impact, first and foremost, on the victims.

As Prosecutor and an officer of the Court, I must and will respect the decision and its finality. I must uphold the integrity of the Court's processes and accept the outcome. However, there are certain features of the Majority's ruling that cause me concern and which I hope will see a redirection over time.

As noted by the two dissenting judges in their extensive joint opinion, the Majority of the Appeals Chamber departed from the traditional model of appellate review of factual errors, which had been consistently applied not only by the ICC Appeals Chamber since its inception, but also by the appellate chambers of the UN ad hoc Tribunals and other international criminal jurisdictions.

Under this traditional standard of review, the Appeals Chamber would ordinarily defer to the assessment of the evidence made by the Trial Chamber, unless the appealing party demonstrates that the latter could not have reasonably reached the factual conclusions it did on the available evidence. The Majority has seemingly set aside this test, replacing it with an approach that suggests that when the Appeals Chamber is able to identify findings that can reasonably be called into doubt, it must overturn them. Such an approach would seem to confuse the standard of proof, which the Trial Chamber applies having heard all the evidence, with the standard of appellate review, which applies when the Appeals Chamber considers the trial judgment.

It is unfortunate that this "significant and unexplained departure" from the Court's previous jurisprudence, as the dissenting judges described it, and its replacement with new, uncertain and untested standards, has taken place in the most serious case of sexual and gender-based violence decided upon by this Court to date, more so at a time when there is an acute need to send a clear signal globally that such abhorrent crimes must not go unpunished.

Additionally, the Majority seems to have departed from the Appeals Chamber's previous jurisprudence, as well as international practice, in relation to the manner in which the Prosecution ought to charge cases involving mass criminality. The level of detail that the Prosecution may now be required to include in the charges may render it difficult to prosecute future cases entailing extensive campaigns of victimisation, especially where the accused is not a direct perpetrator, but a commander remote from the scene of the alleged crimes but who may bear criminal responsibility as the superior having effective control over the perpetrators, his subordinates.

In the Court's legal framework, the Appeals Chamber is the highest appellate judicial body and its decisions are final. There is no further possibility to appeal its judgments. That is why, it is, in my respectful view, so critically important that the Appeals Chamber maintains the cautious approach to appellate review that it has always adopted since the commencement of its work, adhering to its own precedents and standards. I hope that there will be, in future, a return to those standards of appellate review.

I remain of the opinion that the case against Mr Bemba was a strong and well-documented one, supported by the body of the evidence presented to the Court. The charges of war crimes and crimes against humanity brought against Mr Bemba were confirmed by the Pre-trial Chamber. As the dissenting judges observed, the Trial Chamber heard 77 witnesses and admitted 733 items of evidence. Trial proceedings led to an unanimous conviction set out in an extensive and detailed judgment. I should add that as a Prosecuting office, we are also grateful for the excellent cooperation we received from States Parties, non-States Parties and, indeed, all who cooperated with our investigations and the prosecution of the case throughout the proceedings.

The Appeals Chamber was unable to reach unanimity, the ultimate acquittal stemming from a divided Chamber, with two Judges in the Majority deciding to acquit, one Judge in the Majority allowing the appeal, but favouring a new trial, and the two dissenting Judges upholding the conviction.

In the end, Mr. Bemba was acquitted because a majority of the Appeals Chamber found that the Trial Chamber's conclusion that Mr Bemba had failed to take all necessary and reasonable measures to prevent or punish the crimes committed by his subordinates was materially affected by errors. Thus, Mr Bemba was found by the Majority not to be individually liable for the crimes as a commander.

In closing, I would like to come back to the victims.

The long journey for justice in the Bemba case is a testament to the unwavering courage and determination of the victims of CAR to fight against impunity. The Bemba case will always represent an important recognition of the crimes of rape, murder and pillaging suffered by victims in CAR at the hands of Mouvement de Libération du Congo troops that were effectively under the authority and control of Mr Bemba who had knowledge of the crimes during the 2002 to 2003 CAR conflict. The Bemba Appeals Judgment confirms this.

My Office has stood in solidarity with the victims in CAR for over 10 years. We overcame witness interference, which threatened to derail the case and our pursuit of justice for the victims. Mr Bemba, along with others, were convicted and held criminally responsible for their attempts to interfere with the administration of justice at the Court.

Many Prosecution witnesses expressed their satisfaction and stressed the value of being able to tell their account to the world, of being listened to and having their victimisation recognised.

Despite the appeals judgment acquitting Mr Bemba and its effect of halting the reparations proceedings, the Trust Fund for Victims ("TFV") at the ICC may find itself in a position to provide a 'reparative response' on its own account. I take note and welcome today's decision by the TFV Board of Directors to accelerate the launch of its assistance mandate programme in CAR, which will take into consideration the harms suffered by victims in the Bemba case as well as harms suffered from additional sexual and gender-based violence arising out of the situation.

We can only continue to strive to see justice done for atrocity crimes with the courage and perseverance of the countless victims and survivors. To the CAR victims, we are immensely grateful to you for your strength and commitment to pursuing justice to the very end. You are our source of inspiration and resolve to continue the fight to end impunity.

Notwithstanding the ultimate outcome of this decision, the Court will continue with renewed determination its fight against impunity for perpetrators of the most serious crimes. To that end, my Office is vigorously committed to doing its part, with the plight of the victims foremost and always on our minds.

The ICC's Office of the Prosecutor conducts independent and impartial preliminary examinations, investigations and prosecutions of the crime of genocide, crimes against humanity and war crimes. Since 2003, the Office has been conducting investigations in multiple situations within the ICC's jurisdiction, namely in Uganda; the Democratic Republic of the Congo; Darfur, Sudan; the Central African Republic (two distinct situations); Kenya; Libya; Côte d'Ivoire; Mali; Georgia and Burundi. Pre-Trial Chamber II is seized of the Prosecutor's request for authorisation to commence an investigation into the situation in the Islamic Republic of Afghanistan. The Office is also conducting preliminary examinations relating to the situations in Colombia; the Gabonese Republic; Guinea; Iraq/UK; Nigeria; Palestine; The Philippines; Venezuela and Ukraine.

[email protected]

A mbëtï limon nâ tî mängö nà mê
YouTube (tî bängö nî)
Vidéo (MPEG-4) sô à lîngbi tî télécharger nî
Audio (MPEG-3) tî tènè à télécharger nî

Mbï bâà ndo mbïrîmbîrî nà ndö tî dëngö ngbàngà sô â majorité tî â juge tî Chambre tî appel ti Kötâ Dàafängö ngbàngà tî Ndö tî dunîa Mobimbà (« CPI » wàlà « Kötä Dàngbàngà ») âlà dë nà vendredi sô à hön sô, sô sï à zî â tênêkpâlë wàlà à acquitté pàkàrà Jean Pierre Bemba Gombo nà légé tî â zînon wàlà â crime tî birä na a crime sô a sâra na tere tî gbâ tî â zo, sô lanî a bi na lï tî lo.

Yé à yèkè polèlé sô â turûgù tî paàkàra Bemba âlà bi â kötâ crime mîngi nà yâ tî ködrô tî Béafrikà lânî . Pensé tî mbî kwé à gwè kôjonî nà â wàpâsi sô â kötä â shönî â yé sô à wàràa âlà sô mais ngâ nà â sëwâ tî âlà kwè ngâ. Nà légé tî dèngö ngbàngà sô â tî sô, âlà hîngà ngâ bianî sô â zo tî pakara Bemba âlà sârà â gbâ tî â kötâ â kpälê sô à bi kötä pâsi nà màwà nà yâ tî Ködrö tî Centrafrique. Fängö zo nà â särängö â zo nà pâsi sô à dü lânî sô à yèkè yé tî tàâtënë. Dà kwà tî mbï à lï nà köntâkte nà â wàmûngö lé tî â wàpâsi nà zîya mbï tènè nà âlà ke söngöbé sô à mû âlà nà légé tî décison sô à mû nî sô à mû bé tî ï ngâ mais tàâ tî conséquence nî nà ndô tî â wàpâsï sô làâ à kè tî sô songönî à höndönî.

Nà légé tî särängô kwà tî mbï tongànà Procureur ngâ nà kömândä tî Kötä dàngbàngà nî sôô, à yèkè ngàngü nà li tî mbï tî tènè mbï yédà nà pèkô tî müngö nyângâ wàlà décision sô yè oko à lîngbi encore pëpë tî tene à changé nî, na fadè mbï yèkè respecter nî. Mbï dwâà tî tene mbï sâra kwè tî tene mbï batà kpèngö ndîyâ tî särängö na kwà tî Kötä Dàngbàngà à lütî. Atà töngana à yeke töngasô kwè, â mbênî à mbägë tî décision sô a juge tî majorité tî chambre âlà mû sô à hön gbüngö lï tî mbï, mbï ngba lâkwé na bîbè tî ndjönî sô fadè tî lôndö gè tî gwè nà dàwâà sô fàdé î yèkè kîri nà pèkô nà ndö tî â särângö nà mbîrîmbîrî tongànà tî sô à kè sârà nànî ändö sô.

Töngana tî sôsî â juge ùse sô âla yèkè contre sô âlà tènè nà yâ tî â tënê tî bïbê tî âla sô â mïngi tî â juge tî Chambreê, âlà zî tèré tî âlà kété nà gïgî nà légé tî modèle tî sârângö kwà sô à kè sârà nî na légé tî gïngô â erreur nà ngôyi tî fângô ngbàngà sô chambre d'appel à dùtï tî sârà nî giriri nà yâ tî CPI nà töngö ndânî kâ sô, walà tî sô ONU à zîya na sesë ngâ na à mbênî a dàngbàngà so a yeke na dunîa mobîmba âlà yèkè sârà nà kwà sô.

Na yâ tî a lëgê mayere wala critère sô à zîyà nà sésè nà légé tî äsängö yâ tî â yé sô, chambre d'appel à wâà tî tènè nà ndö tî yëngô dà sô chambre tî première instance à yé dà nà ndô tî yé tî fâà kôzo nà töngöndâtî affaire nî sô à moins ke mbénî tî â wàdêngô kîti nî à bâà à tènè fàdé Chambre à lîngbi tî sï nà hünzïngö tênê tî ndjönî nî nà dawâà tî â yé tî fâà sô pêpe. A juge tî majorité sô, à kpà bâà mon tènè âlà zîya kété nà gïgî â légémànyèrè wàlà â critère sô à zîyaà nî nà sésè sô nà âlà mû mbénî légé tî sârângô nî ndé. Yé sô à mû légé nà zo tî pener keê tongànà Chambre à wàrà légé tî sï nà ndö tî â yé tî fâà sô fàdé à kè mû légé tî bùbà â ndângbâ tênë tî lo wàlà conclusion tî loô, lo kè ngùu wàlà lo kè wôko nî. A mara sarângö yê töngasô sô à fà à tènèé à kè lîngbi tî mélanger â preuve sô Chambre tî première instance à kè nà ngängü tî àsà yânî sï tî hîngà yé kwé tî fâà nà ngôyi tî kïrïngô nà ndô tî ngbàngà sö à fâ nî kôzo àwè sô. Chambre tî appel à dwâà tî gbû sô nà li tî lo nà ngôy sô sï sô lo kè àasà yâ tî ngbàngà sô à dé nî kôzo àwè sô.

Ayeke na vundu na bê mingi sï « kota écart so zô à lingbi tî zî ndânî pêpê à dutî na ya tî jurispridence wala mbetï ndiâ sô alï na ya tî ngbaye tî Kötä Dàngbàngà », ngâ töngana tî sô sï a juge so âlà yèkè contre sô a fa nà gïgî sô èpî ngâ sô sï fängö ngbanga nà â crîtère sô à dè tî bâà yâ nî ndjônî pè tongana tî à ngbèrè ngôbo nî sô, mbîrîmbîrî na ndö tî ginon wala crimes tî ngbûngô zo na ngangü tî längö na lô na â crime sô à bâà kangbîngö pöpö tî a koli na â wali so. Kötä Dàngbàngà a devrait fadè tî fâ a marâ ngbanga töngana sô âpë, surtout na ngoyï sô ï kè gi légé kwé tî fa nà gïgï polèlè na lé tî dunîa mobîmba kengö â shôni ayê tôngàsô sô â wàsârângô nî âlà lïngbi pëpë tî ngbâ sans punition.

Na mbâgé nî ngâ à kpà bâà mon tènè â majorité tî a juge nî âlà pûsù tèré tî âlà kété nà gïgî na yâ tî â müngô nyângâ tî kôjo sôà yèkè nà ndö tö tî fangô ngbàngà wàlà jurisprudence tî Chambre d'appel tî kôjonî nî, èpî ngâ na lêgê sô fângô ngbanga a yeke tambula na nî na pôpo tî a ködrö sô ngâ. Nà ndö lêgê tî ngôbo sô â zîya nà sése tî Wàbïngötënëkpälà wala Accusation a lingbî tî mû nà â yé tî fâà sô fàdé à kè sârà tî tènè légé tî tümbangö pèkô tî â wàkpâlê sô àlà yèkè nà yâ tî â mbénî yékpâlë ndé nà yâ tî avenir sô fàdé à kè dùtî ngàngü. Mbîrîmbîrî nî sô â yékpälë sô à tï nà ndô tî â töngömbérâ nà ndô sârângö sànâ nà zoô; mbîrîmbîrî tongànà wàtênêkpâlê wàlà accusé lo yèkeè lo sô nvenî là lo sârà â yé tî kpälë nî nà màmbôko tô pëpè mais lo yèkè wàkömâde nî èpî â wàsärängö â kpälë nî âlà â môlêngé tî gèré tî lo.

Na ya tî legë tî fàngô ngbanga tî Cour, Chambre d'appel à yèkè tongana ôko mama tî dàkwà tî fângö ngbàngà so tongànà à gbôto tênê tî nbgàngà à gâ nà nî nà dàwà tî lô sî lo mû nyângâ awè sô, déngô kîti nî à yèkè pëpè. Ndalî niî lâ sî tî mbï nà bé tî mbï à lîngbi tî tènè tongànà à gbôto tênê tî ngbàngà nà dawà ti lo sô, Chambre d'appel à dwâà sârà ânguè tongànà lo sârà nà kôjo àwè nà töngöndânî nà tî tènt lo dùtï fidèle nà jurisprudence èpî ngâ nà â légé tî kodê tî kwà sô lo zîya nà sésè kôjo sô. Mbï kè nà békü tî ndjonî wàlà espoir tî tènèé fàdé ï kwè ï kè kîri nà pèkô nà ndö â légémànyèrè wàlà â critère sô à zîyà ândô nà sése nà légé tî hündâ sô fàdé zo à kè hûndà ândè tî tènè â kîri à bâà ndo mbénî nà ndô ngbàngà sô à dè nà li tî lo àwè wàlà appel.

Mbï ngbâ lakwè nà mâbé sô ngbàngà sô à dé lânî nà lï tï Pakara Bemba sô ayeke ngangu nà yâ nî à vùrù na legê tî angba tî â kpîngbangô â yé tî fâà wala a preuve sô à fà nî lâ nî nà dàwäà tî Dangbanga. A kôta tene sô a bï na lï tî Pakara Bemba, tongana fängö zo na lêgë tî birä na fängö gbâ tî â zo lanî kozo kubû tî fango ngbanga wala Chambre préliminaire a à yé dà nà nî bîanî. Na bângo ndo tî à juge sô âlà yèkè contre sô, kôzo kubû tî fango ngbanga wala Chambre de première instance à mâ â wakambisä 77 ngâ sï lo yê dà nà ndö tî â yé tî fâà 733. Fängo ngbànga nî a hûnzi lânî nà tokwagö lo nà da tî kanga sô a juge kwé âlà yê pekônî nà sô âlà sû nî ngâ kwè na mbëtï sô aïri nî fängö ngbàngà sô à yèkè complet. Mbï yê tî fa sô na legê tî organe wàlà mbâgékwà tî tûmbângô pekô tî â wakpälëê sô dakwa tî mbï a yèkè saraâ, ï kè ngà nà ngîyâ nà bé mingï tënë tî särangö kwa mabôko na mabôko sô ï wàrà lanî na mbagué tî â bugbi tî â ködörô sô âlà yeke membre, nà âla sô âlà yeke membre apê ngâ na âla sô kwé amû maboko na ï na ngoyi tî bëmbënbgö ndoô na tûmbângô pekô tî â wakpälëê na ngôyi tî tënëkpälë tî ngbàngà sô ï yèkè nà ndönî sô.

Chambre tî appel à wàrà nyângâ ôko nà ndö tî décison sô âlà mû sô pêpè yâ tî âlà à kângbi nà ndônî : â juge ûse so âlà yeke na ya tî â kôtâwüngönî wala majorité sï amû yangâ tî tënë à zî â tënêkpâlê kwé nà ndö tî lo, tàngà tî ôko tî â juge tî majorité nî sô lo yê tî lo da na legë tî ndïä kïringö nà ndö tî ngbanga nî, èpî lo yê fadê tî tîtene a kîri à fâ ngbàngà nî nà fïnî nî, ngâ â juge ûse laâ sï âlà yé tî âlà dà tî tî tènè lo ngbâ na kângâ.

Tî hünzïngö nî sô, âlà zî ngbanga na lï tî pàkàrà Bemba ndalî tî sô mïngi tî a juge tî Chambre tî appel âlà bâ tî âla sô Chambre tî première instance a sârâ kota erreur na ya tî fangö kôzo ngbanga soô, âla mû raison à tene lâ nî a yeke faute tî pàkàrà Bemba ngbanga tî sô lo assez tû mu nynâgâ nà â zo tî lo tî tënë kây legë tî söröngö âshoni a yê sô âlà dùtî tî sârângônî, wala tî fa ngbanga. A yeke töngà sô laâ sï, a juge na majorité tî Chambre tî appel âlà yé dà pêpè tî tènè à bâà pàkàrà Bemba tongànà responsable tî â crime tongànà kôtâ kômândâ tî ndö tî â kpâlë sô î kè nà ndö nî sô äpè.

Ti ndângbâ nî na nï , mbï yê tî kiri na ndö tî tënë tî â wapasi.

Yongoro légé tî särängö kwà sô à gâ nà justice na ya tî ngbàngà tî Bemba sô à fà na gïgî ngàngû ngâ na mängö nà bê tî â wapâsi tî ködörö sëssë tî Béafrica na ndö tîri tî kângangö legë na asärängö shonî na zo sans punition. Ngbàngà tî Bemba sô à yèkè ngbâ lâkwé tongànà gèré tî ngèndé tî fango na gïgî polêlê ngâ na yengö da sô gbüngö zo nà ngàngü tî lângô nà nî à yèkè crîme légé ôko tongànà fângô â zoô nà mûngô kûngbâ tî â zo nà ngàngü nà ngôy tî biräâ, â yé sô kwé sô à tî nà ndö tî â zo tî ködörö sëssë tî Béafrica sî à sârà âlà wàpâsi; âlà kwé sô âlà bâà pasï na mabokô tî a turugu kpalé tî bugbi so a ïri nî Mouvement tî Libération tî Congo sô Pakara Bemba nveni a yeke lânî kötaâ zo tî li nî. Lo hînga lânî kwé â shönî yê sô âla sârà na ngôyi tî bira so â kporo lânî nà yâ tî ködörö sëssë tî Béafrica na popo tî 2002 na 2003. Arrêt tî Bemba sô à yê da na â yê sôo kwé.

Dàkwà tî mbï à zîya nà ndûzû dütïngö ndùuü nà tèré sô lo lo yèkè nà nî nà â wàpâsi tî Béafrica kwé sô âlà nà yâ tî pâsi à sârà lâsô ngû bàlaôko sô. Ï zîya fàdé lânî lé tï ï ngângângâ nà légé ti â ngôbo kwé sô â zîya nà sésè tî vo nà nyângâ tî â wàkamisà sô à ngbâ lânî kété tî tènè à bùbà légé kwà tî justice ndâlï tî â wàpâsi sô. Pàkàrà Bemba nà azo sô ayèkè na tere tî lo, â hînga âlà tongànà â wàkpälë tî tènè à bùbà légé ti sârângô kwà tî justici nà yâ tî Kötä Dàngbàngà.

 gbâ tî â wàkàamisà tî wàbïngötënëkpälë wàlà Accusation âlà fà ngîyâ tî bé tî âlà nà gïgî ngbàngà tî sô âlà wàrà légé tî fà na gïgî tî tènè nà dunia mobimbà â yé tî pâsi sô à sï nà âlà ngâ nà sôsî â zo à lîngbi tî mä âlà nà sô à sârà sï zo kwé à lîngbi tî reconnaître pâsi sô à tî nà ndö tî âlà sô, yé sô à yèkè tàâ important nà lé tî âlà.

A tâ tongànà à zî â tënëkpälë kwé nà li tî pàkàrà Bemba so à fa à tènè fàdé ândè à kè kàngà lëgê tî fûtàngö pâsî tî â victim wala réparation kwé, fàdé tàâ lo vènî CPI lo kè dùdï ândè tî mu â yé nà yâ tî gogoro tî lo tô tî fûtà nà pâsi tî â victim so. Mbï sû nî lâsô èpî mbï pîkà sâko nà ndö tî décision sô Comité directeur tî nyângâ tî gogoro tî CPI à mû lâsô tî sârà hiyo nà tî tôndâ tî programme tî müngö màbôko nà Centrafrique sô. Lo kè sârà ândè â yé sô tî pensëngônî nà pâsi tî â victim tî ngôyi tî â kpälë tî Bemba ngâ nà tî â kpälë tî gbüngö zo nà ngàngü tî längô nà lo wàlà sângö pâsi nà â zo nà légé tî â yé sô à kângbi yâ tî â kölï nà wâlï sô â ngbâ tî tï nà yâ tî Ködrö tî Centrafrique sô.

Mbéni légé ndé sô î kè nà nî tî särängö nà kwà mais gï döngö gèré ngângângâ nà légé tî â yé sô ï tôndanî tî sârà àwè sô èpî tî bâà ndo nà ndö tî courage nà ngàngü kângängö bé sô â gbâ tî â victim sô âlà kè nànî nà pekô tî kötä â yé tî kpäle sô à tï nà li tï âlà sô tî tènèé, à gbôto â wàsärângö â kpälë sô kwé nà dawâà tî justice. Âlà yèkè kâmbà sô à fà légé nà ï nà sô à mû courage nà ï ngâ tî tènèé ï tiri bérä contre särängö kpälé yàmbà sân kângà wàlà impunité sô.

Même yé nyèin làâ sï à gä tî sï ândè nà pèkô sô, fàdé Dàngbàngà à kè ngbâ lâkwé tî tiri contre â bïngö â kpälë nà sésè yàmbà sân kângä wàlà impunité sô â wàsärängô â kötä â crime âlà kè sârà sô; nà ï kè sârà nî nà döngö gèré tî ngângângâ sân tî kâyingônî. Nà ndö tî särängö kwà tî sô nî sô, dàkwà tî mbï à lütï ngâr nà ndô tî gèré tî lo nà yâ tî rôle tî lo. Lo kè sârà â yé sô gï nà bätängô nà yâ tî li ti lo bängöpäsi tî â viktim.

Dakwa tî procureur tî kûru penâli eterenasonäli; a yeke sâra â kwa tî bëmbënbgö ndoô, na tûmbângô pekô tî â wakpälëê, na tî bgüngö âla tî gwe na âla na dawa tî ngbanga, â kötä kpälë sô a ke tônganâ fângö â zo tî hûnzi mârä tî âlà, fängö gbâ tî â zo, fängö zo nay â tî dà tî kângà nà ngôyi lêgë tî birä, lo yeke sâra kwa lo ôko, sans tí tènè mbéní ködörö à kòmàndé lo. A yeke ngbérè yé ngû sâkê ûse na ndönî otâ lâa sï Dakwa sô a yeke bëmbëndö na ndö tî â shönî yê sô à lï na ngbe tî ngängü tî fângö ngbanga tî CPI na yâ ti â ködröô tônganâ Burundi, Côte d'Ivoire, Darfour (na Soudan), na Géorgie, na Kenya, na Libye, na Mali, na Ouganda, na sêse tî Bêafrica (nà ndö tî â tënë kpälê üse ndê ndeê), ngâ nà sêse tî Congo Démocratique. Procureur à hûndà nà Kôzo dà kwà tî konvokason ûsè wala Chambre préliminaire II tî Dàngbanga tî tènè tènè lo t¨ndâ tî bëmbënbgöndoô na ndö tî â yé sô à kè sârà yé nà république islamiqie ngâ nà sésè tî Afghanistan nâ. Na mbagé, Dakwa a töndâ tî äsängö â yâ tî â tënë nà ndö na ndö tî â yê sô a yeke tâmbulâ na Colombie, na Guinée, na Iraq/Royaume-Uni, na Nigéria, na Palestine, na Philippines, na sêse tî Gabon, na Ukraine nga na Venezuela.

Sango nî: dakwa tî procureur | [email protected]

Tënë tî nyângâ tî Fatou Bensoundä, Procureur tî CPI nà ndö tî ngbanga sô à juge tî Chambre tî appel âlà fâ nà ndö tî Jean Pierre Bemba Gombo sô sï à zï tënêkpälê kwé naà liî tî lo wala acquittement

Kotala na komona
YouTube (mpona kotala)
Vidéo (MPEG-4) mpona ko télécharger
Audio (MPEG-3) mpona télécharger

Nawuti kotali malembe lolenge ndambo monene ya bazuzi ya Chambre ya appel ya Cour Pénale Internationale («CPI» to «esambiselo»)  bakataki likambo mokolo mwa mitano moleki mpona kolongisa Monsieur Jean-Pierre Bemba Gombo na bambeba ya bitumba mpe ya bobomi bato ebele.

Ezali polele ete mbeba minene misalemaki na République Centrafricaine («RCA»)  na mapinga ya Monsieur Bemba. Makanisi na ngai ekeyi liboso na bavictimes, na bandeko nabango mpe na masanga. Bokatami bwa likambo na mokolo mwa mitano elakisi mpenza ete mapinga ya Monsieur Bemba masalaki mbeba minene, oyo enyokolaki mpenza bato na RCA.  Bobomi bato ebele mpe monyokoli ya mbeba wana ezali ya solosolo mpenza. Bureau na ngai ezali kosolola na baavocats ya bavictimes na kati ya likambo oyo; yango elongo na bango mitema na biso ezali ya kobukana likolo na mokano wana mpe na conséquence na yango mingi mingi liboso mpona bavictimes.

Ngai lokola Procureure mpe mokambi na kati ya esambiselo, esengeli natosa mpe nakotosa mpe kondima mokano wana mpe ntina na yango. Esengeli nasunga bosembo bwa baprocédures ya esambiselo. Kasi, makambo mosusu na kati ya lolenge ndambo enene ya bazuzi bakati likambo oyo ezali kopesa ngai mwa kpokoso, nazali na elikya ete makambo makozua nzela mosusu na sima ya mwa tango.

Lolenge bazuzi wana mibale oyo bandimaki ndenge likambo oyo ekatamaki te balobaki na molai na makanisi na bango ndambo enene ya bazuzi ya Chambre ya appel balongwaki na nzela ya lolenge makambo ekatamaka na botali lisusu na nzela ya appel etalaka soki libunga esalemaki na botali bilembo, lolenge esalemaka tango nyonso na Chambre ya appel ya CPI kaka te banda ebandeli, kasi na bachambres misusu ya bisambiselo bya ONU mpe na bisambiselo bya bikolo binso.

Na ndenge makambo esalemaka na tango ya botali lisusu, Chambre ya appel ekotala eloko nini ezali na bokeseni na ndenge Chambre ya ebandeli etalaki bilembo, soki oyo atelemeli mokano alakisi te ete mokano ya Chambre ya ebandeli ekokaki kozua mokana wana te na kotala bilembo oyo bazali na yango. Ndambo monene ya bazuzi batiaki esaleli wana pembeni, mpe na esika na yango basaleli nzela oyo ezali kolakisa ete soki Chambre ya appel emoni makambo oyo ezali kopesa mwa ntembe, esengeli eboya makambo wana.  Nzela ya ndenge oyo ezali kokotisa mobulu na oyo etali bilembo ya malonga, oyo Chambre ya bosambisi esalelaki na sima ya koyoka matatoli nyonso, elongo na botali lisusu bilembo, oyo esalemaka tango Chambre ya appel etalaka tango ezali kotala mokano oyo ezwamaki na sima ya bosambisami.

Ezali mawa mingi komona ete «kolongwa na nzela oyo ezanga ntina mpe ndimbola» na bokati makambo ya liboso ya esambiselo, lolenge bazuzi oyo bandimaki te balobaki yango, mpe kotia na esika na yango eloko mosusu ya sika, oyo eyebani malamu te mpe etikala komekama ata moke te, esalemi na esembiselo lelo na kati ya likambo monene ya mbeba ya kolala basi na makasi. Likolo na nyonso wana sikoyo, na tango esengelaki nde kotinda signal makasi na mokili mobimba ete mbeba ya bosoto ya ndenge wana ekoki kozanga etumbu te.

Emonani lisusu ete ndambo enene ya bazuzi batiki lolenge makambo ekatamaka liboso na esambiselo, mpe lolenge esalemaka na bikolo binso, lolenge Procureur afundaka bato na kati ya makambo oyo etali bobomami bwa bato ebele. Ndelo ya badétails oyo esengeli Procureur akotisa mpona kofunda moto, ekokoma pasi mpona na kofunda bato na makambo makoya oyo esalemaki na bitumba makasi  basalaki bavictimes ebele, mingi mingi soki moto oyo azali kofundama azali ye moko mobomi te, kasi komanda oyo azali mosika na esika mbeba esalemaki, kasi ye nde azali na responsabilité ya bobomi oyo esalemaki mpo ye nde mokonzi na bango oyo azalaki mpenza kokonza ba oyo basalaki mbeba, bayangelami naye.

Na kati na mikanda ya mibeko ya bosembo ya esambiselo, Chambre ya appel nde ezali eteni ya likolo na oyo etali kotelemela mikano, mpe mikano na yango nde suka na likambo. Nzela mosusu ezali te mpona kotelemela mikano na yango. Yango wana na makanisi na ngai namoni ete esengeli Chambre ya appel ekangama kaka na nzela ya bokebi tango ezali kotala likambo lisusu na ndenge ezalaka banda ebandeli ya mosala na yango; elanda maye esala liboso na ndenge ekoki kosalela yango.  Nazali na elikya ete na mikolo mikoya, lolenge wana ya kala ya kotala makambo ekozonga.

Na makanisi na ngai, likambo ya Monsieur Bemba ezalaki makasi mpe ezalaki na bilembo ebele, esungamaki na moboko mwa bilembo oyo elakisamaki na esambiselo. Mbeba ya bobomi bato na bitumba mpe ya bobomi bato ebele oyo Bemba afundamaki na yango endimamaka na Chambre ya ebandili. Ndenge kaka bazuzi oyo bandimaki bokatami bwa likambo oyo balobaki, Chambre ya kosambisa eyokaki 77 témoins  mpe endimaki mikanda 733 na kati ya bilembo. Na kosambisa yango, bazuzi nyonso bandimaki ete ya solo mbeba esalamaki, mpe ekomama na molai na kati ya mokano na bango. Tika nabakisa ete, lokola Bureau ya bafundi, tozali kopesa matondo mingi lolenge tosalaka elongo na mbula matali ya bikolo oyo bitia mazanka, mpe na bikolo oyo bitia mazanka te, na bato nyonso oyo basungaki biso na tango ya boluki bilembo mpe na tango ya kofunda mpe na kosamba, pona lisalisi nabango.

Chambre ya appel bakokaki koyokana bango nyonso te, yango esalaki ete kolonga wana ewuta na Chambre ya kokaboana, bazuzi mibale na ndambo enene bamonaki ete alonga, zuzi moko ya ndambo enene andimaki appel kasi amonaki nde esengeli kobandela lisusu kosambisa, bongo bazuzi mibale oyo bandimaki te bandimaki condamnation.

Suka na yango, Bemba alongaki mpo ndambo monene ya bazuzi ya Chambre ya appel bamonaki ete mokano ya Chambre ya kosambisa esalaki libunga na mokano na yango ya koloba  ete Monsieur Bemba asalaka nyonso oyo esengeli te mpona kopekisa bambeba to kopesa etumbu na batu naye mpona mbeba oyo esalemaki.  Yango wana, Monsieur Bemba, amonanaki na ndambo monene ya bazuzi ete, ye moko azali responsable te ya bambeba lokola komanda.

Mpona kosukisa, nalingi nazongela bavictimes.

Nzela molai mpona koluka bosembo na kati ya likambo ya Bemba ezali elembo mpona mpiko oyo eninganaka te mpe molende ya bavictimes ya RCA mpona kobundisa kozanga etumbu. Likambo ya Bemba ekotikala seko elembo monene ya boyebani ya mbeba ya bolali basi na makasi, bobomi mpe boyibi biloko ya bato oyo bavictimes ya RCA banyokwamaki na maboko ya mapinga ya Mouvement de Libération du Congo oyo ezalaki mpenza na nse ya bokonzi mpe contrôle ya Monsieur Bemba oyo andimaka mbeba wana na eleko ya bitumba ya 2002 mpe 2003 na RCA. Mokano ya appel ya Bemba econfirmer yango.

Bureau na ngai etelemi elongo na mokangano na bavictimes ya RCA banda koleka mbula  zomi. Tolongaki ligangisi lya batémoins, oyo elingaki kokweisa likambo mpe kolandela na  biso ya bosembo mpona bavictimes. Monsieur Bemba, elongo na bato mosusu bazalaka condamnés mpe bazalaka baresponsables ya komeka kobebisa boyangeli bwa bosembo na esambiselo

Batémoins ebele ya Procureur basepelaki, mpe balobelaki ntina ya kokoka koyebisa mokili mobimba lisolo na bango, lolenge  bayokaki bango, mpe lolenge endimamaki ete bazali mpenza bato oyo banyokwami.

Ata lolenge jugement ya appel elongisi Monsieur Bemba na conséquence na yango ya botelemisa misala ya bofuti ba oyo banyokwamaki, Fonds d'Affectations Spéciales pour les Victimes (FASV) na CPI ekoki kozua yango moko makoki mpona kosalisa na ndenge na bango moko ba oyo banyokwamaka. Nayoki yango mpe nasepeli mokano ya lelo ya bakambi ya FASV mpona  kosala na lombango kobanda mosala na bango ya lisalisi na  RCA, oyo ekotala konyokwama ya bavictimes na kati ya likambo ya Bemba mpe monyokoli likolo ya mbeba ya bolali basi na makasi oyo esalemaki na kati ya likambo oyo.

Tokokoba kaka na kobunda na mpiko ya batu ebele oyo banyokwamaka na ba oyo babikaka na liwa mpona koluka bosembo likolo na mbeba ya somo oyo esalemaka.  Bino baoyo banyokwamaka na RCA, totondi bino mpona nguya mpe molende nabino ya kolanda nzela ya bosembo tii na suka. Bino nde bato bozali kopesa makasi mpe molende mpona kokoba na bitumba ya kosilisa kozanga etumbu.

Ata ndenge mokano oyo mosalemi, esambiselo oyo ekokoba na molende ya sika mpona kobunda mpo ete kozanga etumbu ezala te na bato oyo bazali kosala mbeba minene minene. Mpona yango, Bureau na ngai ezali na nguya ya kosala mosala na yango, liboso na nyonso mpe mikolo nyonso, na makanisi ya ezaleli ya bavictimes  mingi mingi mpe mikolo nyonso na kati na mitema na biso.   

Bureau ya Procureur ya CPI  esalaka mosala ya kotala liboso, ya koluka bilembo na ya kofunda mpo na mbeba ya génocide, mbeba ya bobomi bato ebele na mbeba ya bobomi bato na kati ya bitumba na lipanda lionso pe kokotela moto moko te. Uta 2003, Bureau ezali na tango oyo kosala mosala mwa koluka bilembo na nse ya makoki ya CPI, ndakisa na mboka Ouganda, na République Démocratique du Congo, Darfour, Soudan, na  République Centrafricaine (na makambo mibale ekesana), Kenya, Lybie, Côte d'Ivoire, Mali, Géorgie mpe na Burundi. Bureau ya Procureur esengaki nzela na Chambre ya ebandeli ya II mpona kobanda koluka bilembo na makambo etali République Islamique ya Afghanistan. Bureau ezali mpe kosala misala ya kotala bilembo liboso na makambo etali Colombie, na Gabon, Guinée, Iraq/Royaume-Uni, Nigéria, Palestine, Philippines, Venezuela, mpe Ukraine.

Ewuti na Bureau ya Procureur | [email protected]

Masakoli ma Procureur ya CPI, Fatou Bensouda, likolo na mokano ewuti kozuama na Chambre ya appel ya CPI mpona kolongisa Monsieur Jean-Pierre Bemba Gombo
Source: Office of the Prosecutor | Contact: [email protected]