Le Procureur de la CPI, M. Karim A.A. Khan QC, notifie la Chambre préliminaire I de la demande présentée par la République des Philippines de lui déférer le soin de l’enquête au titre de l’article 18-2 du Statut de Rome
Le 18 novembre 2021, le Procureur de la Cour pénale internationale (la « CPI » ou la « Cour »), M. Karim A.A. Khan QC, a informé la Chambre préliminaire I de la CPI que, le 10 novembre 2021, la République des Philippines (les « Philippines ») lui avait demandé de lui déférer le soin de « l'enquête et des poursuites » menées à l'égard de ses ressortissants ou d'autres personnes sous sa juridiction « en ce qui concerne le crime contre l'humanité de meurtre visé à l'article 7-1-a du Statut de Rome qui aurait été ''commis sur l'ensemble du territoire des Philippines entre le 1er juillet 2016 et le 16 mars 2019 dans le contexte de la campagne dite de « guerre contre la drogue », ainsi que dans la région de Davao entre le 1er novembre 2011 et le 30 juin 2016" » (la « demande de sursis à enquêter »).
Le Bureau du Procureur estime qu'un État qui présente une demande de sursis à enquêter au titre de l'article 18-2 du Statut de Rome (le « Statut ») doit étayer sa demande en fournissant des informations relatives à ses enquêtes. Celles-ci doivent apporter des preuves tangibles qui aient une valeur probante et soient suffisamment précises pour démontrer que des mesures concrètes et progressives ont été prises ou sont en voie de l'être en vue d'établir la responsabilité des auteurs du comportement en cause visé par l'enquête autorisée par la CPI.
Le Bureau du Procureur estime également qu'un sursis à enquêter peut avoir des répercussions sur des volets précis ou partiels de son enquête plutôt qu'une incidence globale et générale sur celle-ci. Par conséquent, les informations transmises à propos des enquêtes et des procédures nationales servent de base à l'évaluation du Bureau en ce qui concerne les paramètres précis de toute demande de sursis à enquêter. De plus, les procédures nationales doivent être conduites avec une réelle volonté de les mener à bien, comme l'exige le Statut.
Ces principes établis et cette démarche contribuent ainsi à garantir un juste équilibre entre d'une part, l'application du principe de complémentarité, principe fondamental du Statut, et d'autre part, la capacité du Bureau du Procureur de s'acquitter, de manière efficace et effective, des responsabilités qui lui incombent au regard du Statut.
Partant, et conformément à la règle 53 du Règlement de procédure et de preuve de la CPI, le Procureur demandera aux Philippines, dans les prochains jours, de lui fournir des renseignements étayant les enquêtes et les procédures mentionnées dans sa demande. Le Bureau du Procureur demandera à ce que ces renseignements lui soient communiqués sans délai, ainsi qu'il est prévu à l'article 18 du Statut et dans la mesure nécessaire afin que les auteurs de crimes visés au Statut n'échappent pas à la justice.
Bien que le Bureau suspende provisoirement son enquête à propos des questions mentionnées dans la demande de sursis à enquêter, conformément aux obligations qui lui incombent au regard du Statut et à la pratique adoptée dans de telles situations, celui-ci continuera d'analyser les renseignements dont il dispose et tout nouveau renseignement qui pourrait lui être communiqué par des tiers. Il examinera aussi activement s'il convient de demander à la Chambre préliminaire l'autorisation de prendre les mesures d'enquêtes nécessaires pour préserver les éléments de preuve, conformément à l'article 18-6 du Statut.
Au fur et à mesure que ce processus suivra son cours, le Bureau restera particulièrement attentif à la sécurité et au bien-être des victimes et des témoins, ainsi qu'aux modalités de protection et aux mesures prévues par le Statut à cet égard, en invoquant notamment l'article 70 du Statut lorsque cela se justifie.
Le Procureur se félicite de la volonté de la République des Philippines de nouer un dialogue avec son Bureau et espère que cet engagement constituera, à l'avenir, le socle d'une communication et d'une coopération fructueuses. La mise en œuvre effective du Statut est une responsabilité qui incombe à la fois à la CPI et aux États, notamment aux États parties au Statut et aux autres États où la CPI est compétente, tels que les Philippines.
Le Bureau du Procureur de la CPI mène des examens préliminaires, des enquêtes et des poursuites à propos du crime de génocide, des crimes contre l'humanité, des crimes de guerre et du crime d'agression, en toute impartialité et en toute indépendance. Depuis 2003, le Bureau enquête sur plusieurs situations relevant de la compétence de la CPI, notamment en Afghanistan (dans l'attente de l'autorisation judiciaire de reprise de l'enquête après la demande initiale de sursis à enquêter présentée au titre de l'article 18), au Bangladesh/Myanmar, au Burundi, en Côte d'Ivoire, au Darfour (Soudan), en Géorgie, au Kenya, en Libye, au Mali, en Ouganda, en Palestine, en République centrafricaine (deux situations distinctes), en République démocratique du Congo et au Venezuela I. Le Bureau conduit également des examens préliminaires à propos des situations en Bolivie, en Guinée et au Venezuela II et en a achevé deux autres portant sur les situations au Nigéria et en Ukraine (dans l'attente de demandes d'autorisation d'ouvrir une enquête).
Noong ika-18 ng Nobyembre 2021, ipinaalam ng Tagausig ng Internasyonal na Korte ng mga Kriminal ("ICC" o ang "Korte"), na si Mr Karim A.A. Khan QC, sa Kamara Bago ang Paglilitis I ng ICC (ICC Pre-Trial Chamber I) na ang Republika ng Pilipinas ("ang Pilipinas") ay humiling noong ika-10 ng Nobyembre 2021 na ipagpaliban nito sa Pilipinas ang "mga pagsisiyasat at paglilitis" na may kaugnayan sa mga mamamayan nito o sa iba pang nasasakupan nito "patungkol sa mga di-umano'y krimen laban sa sangkatauhan na pagpatay sa ilalim ng Artikulo 7(1)(a) ng Batas na isinagawa sa buong Pilipinas sa pagitan ng ika-1 ng Hulyo 2016 at ika-16 ng Marso 2019 sa konteksto ng kampanyang tinaguriang "giyera laban sa droga", at gayundin sa lugar ng Davao sa pagitan ng ika-1 ng Nobyembre 2011 at ika-30 Hunyo 2016'"(ang "Kahilingang Ipagpaliban") (the "Deferral Request").
Naniniwala ang Tanggapan ng Tagausig na ang isang Estado na humihiling ng pagpapaliban sa ilalim ng artikulo 18(2) ng Batas ng Roma ay dapat magbigay ng impormasyon tungkol sa mga pagsisiyasat nito upang suportahan ang kahilingan nito. Ang nasabing impormasyon ay dapat naglalaman ng matibay (tangible) na ebidensya, maaaring masiyasat (probative value) at may sapat na antas ng mga detalye (specificity), na nagpapakita na isinagawa ang kongkreto at progresibong mga hakbang sa pagsisiyasat o kasalukuyang isinasagawa upang tiyakin ang pananagutan ng mga tao para sa sinasabing pag-uugali na sinasaklawan ng awtorisadong pagsisiyasat ng ICC.
Naniniwala rin ng Tanggapan ng Tagausig na ang pagpapaliban ay maaaring magkaroon ng natatangi o bahagyang epekto, sa halip na sumasaklaw o pangkalahatang epekto, sa pagsisiyasat nito. Ang impormasyon tungkol sa mga pambansang pagsisiyasat at paglilitis kung gayon ang pagbabatayan ng pagtatasa ng Tanggapan sa mga tiyak na pamantayan ng anumang pagpapaliban. Bukod pa rito, ang anumang mga lokal na paglilitis ay dapat na isagawa nang totoo gaya ng iniaatas ng Batas.
Ang mga prinsipyo at pamamaraang ito ay makakatulong upang matiyak ang wastong balanse sa pagitan ng paggamit ng prinsipyo ng pagkokomplementaryo (complementarity), na pundamental sa Batas ng Romas, at sa kakayahan ng Tanggapan ng Tagausig na ipatupad, sa mahusay at epektibong paraan, ang mga responsibilidad na ipinataw sa kanya ng Batas ng Roma.
Alinsunod dito, at naaayon sa tuntunin 53 ng Mga Patakaran sa Pamamaraan at Ebidensya ng ICC, hihilingin ng Tagausig mula sa Pilipinas sa mga darating na araw na magbigay ng nagpapatunay na impormasyon tungkol sa mga pagsisiyasat at paglilitis na binanggit sa kanyang Kahilingang Ipagpaliban. Hihilingin ng Tanggapan ng Tagausig na ibigay kaagad ang naturang impormasyon, gaya ng inaasahan sa artikulo 18 ng Batas ng Roma at kung kinakailangan upang matiyak na walang impunidad para sa mga krimen sa Batas ng Roma.
Bagama't pansamantalang sinuspinde ang pagsisiyasat ng Tanggapan tungkol sa mga bagay na binanggit sa Kahilingang Ipagpaliban, ayon sa mga obligasyon nito sa ilalim ng Batas at kagawian sa mga katulad na sitwasyon, ipagpapatuloy ng Tanggapan ang pagsusuri sa mga impormasyong hawak na nito at anumang bagong impormasyon na matatanggap nito mula sa ikatlong mga partido. Aktibo rin nitong tatasahin ang pangangailangan ng mga aplikasyon sa Kamara Bago ang Paglilitis (Pre-Trial Chamber) para sa awtorisasyon na magsagawa ng mga kinakailangang hakbang sa pagsisiyasat para mapangalagaan ang mga ebidensya sa ilalim ng artikulo 18(6) ng Batas.
Habang sumusulong ang prosesong ito, ang Tanggapan ay patuloy na magbibigay ng pansin lalo na sa seguridad, kaligtasan at kapakanan ng mga biktima at mga saksi, at sa mga proteksyon at hakbang na nakinita sa ilalim ng Batas ng Roma patungkol dito, kabilang ang posibleng pagsalalay sa artikulo 70 ng Batas kung kinakailangan.
Malugod na tinatanggap ng Tagausig ang pagpayag ng Republika ng Pilipinas na makipag-ugnayan sa Tanggapan ng Tagausig, at umaasa na ang pakikipag-ugnayang ito ay magsisilbing pundasyon para sa epektibong komunikasyon at pakikipagtulungan sa hinaharap. Ang epektibong pagpapatupad ng Batas ng Roma ay kapwa responsibilidad ng ICC at mga Estado, kabilang ang mga Partido ng Estado sa Batas ng Roma at iba pang mga Estado kung saan may hurisdiksyon ang ICC, tulad ng Pilipinas.
Ang Tanggapan ng Tagausig ng ICC ay nagsasagawa ng malaya at walang kinikilingang paunang pagsusuri, mga imbestigasyon at mga pag-uusig sa krimen ng pagpatay ng lahi, mga krimen laban sa sangkatauhan, mga krimen sa giyera at krimen na pananalakay. Mula pa noong 2003, ang Tanggapan ay nagsasagawa na ng mga imbestigasyon sa maraming mga sitwasyon sa loob ng hurisdiksyon ng ICC, gaya ng Uganda; ang Demokratikong Republika ng Congo; Darfur, Sudan; ang Republika ng Gitnang Aprika (dalawang magkakaibang sitwasyon); Kenya; Libya; Republika ng Baybaying Garing; Mali; Georgia, Burundi; Bangladesh/Myanmar, Afghanistan (nakabinbing awtorisasyon ng hukuman para maipagpatuloy ang pagsisiyasat kasunod ng naunang kahilingang ipagpaliban sa artikulo 18) Palestine, at Venezuela (I). Kasalukuyan ding nagsasagawa ang Tanggapan ng mga paunang pagsusuri na nauugnay sa mga sitwasyon sa Bolivia; Guinea, at Venezuela II; at nakumpleto ang mga paunang pagsusuri nito sa mga sitwasyon sa Ukraine at Nigeria, na nakabinbin ang mga kahilingang mabigyan ng pahintulot na magpatuloy sa pag-iimbestiga.